ทำไมบางครั้งปวดหลัง หรือปวดสะโพก ถึงร้าวลงขา มาทำความรู้จักกับ "อาการปวดร้าวลงขา" หรือ Sciatica Pain กันว่า เกิดจากสาเหตุใด โรคที่เกี่ยวข้องมีอะไรบ้าง รวมถึงแนวทางการรักษาด้วยวิธีต่างๆ และกายภาพบำบัด...
เส้นประสาท Sciatica (Sciatic Nerve) เป็นเส้นประสาทที่หนาและยาวที่สุดในร่างกาย
เกิดจากการรวมกันของ 5 เส้นประสาทที่เชื่อมต่อกับไขสันหลัง (Spinal
Cord) ซึ่งอยู่บริเวณหลังส่วนล่างช่วงเอว ลงมาสะโพก ต้นขาด้านหลัง
ไปจนถึงเข่า
"อาการปวดร้าวลงขา" เป็นอาการปวดตามแนวเส้นประสาท
Sciatica ซึ่งเริ่มต้นบริเวณหลังส่วนล่างช่วงเอวหรือสะโพก ร้าวลงมาต้นขาด้านหลัง
บางรายอาจจะปวดร้าวไปถึงบริเวณฝ่าเท้า
"อาการปวดร้าวลงขา" เกิดการจากที่เส้นประสาท Sciatica ถูกรบกวนหรือกดทับบริเวณที่เส้นประสาทวิ่งผ่าน เช่น หมอนรองกระดูกกดทับเส้นประสาท หรือกระดูกงอกไปกดทับเส้นประสาทบริเวณกระดูกสันหลังส่วนล่าง ส่งผลให้เส้นประสาทอักเสบและเกิดอาการปวดตามมา
ผู้ป่วยจะมีอาการปวดเริ่มต้นบริเวณหลังส่วนล่างช่วงเอวหรือสะโพก
ร้าวลงมาถึงต้นขาด้านหลัง บางรายอาจจะปวดร้าวไปถึงบริเวณฝ่าเท้า
ซึ่งส่วนใหญ่จะพบอาการปวดลงที่ขาข้างใดข้างหนึ่ง ผู้ป่วยมักจะรู้สึกชา
ปวดแสบปวดร้อน ปวดจี๊ดๆเหมือนเข็มทิ่ม รู้สึกเหมือนไฟช็อต หรือกล้ามเนื้อขาอ่อนแรง
โดยอาการปวดมักจะแย่ลงในกิจกรรมที่ต้องนั่งนานๆ เวลาจามหรือไอ
ส่วนใหญ่อาการปวดมักจะหายไปเองในระยะเวลาไม่กี่สัปดาห์
โรคที่เกี่ยวข้องกับอาการปวดร้าวลงขา
ได้แก่
1. โรคทางระบบกระดูกสันหลัง
- หมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท (Herniated
Nucleus Pulposus)
- โรคโพรงกระดูกสันหลังตีบแคบ
(Spinal Stenosis)
- โรคกระดูกสันหลังเคลื่อน
(Spondylolisthesis)
- โรคกระดูกสันหลังเสื่อม (Spondylosis)
2. โรคทางระบบกล้ามเนื้อ
- กล้ามเนื้อสะโพกหนีบเส้นประสาท (Piriformis Syndrome)
3. โรคที่มาจากสาเหตุอื่นๆ
ที่ทำให้เกิดการกดทับของเส้นประสาท
- โรคมะเร็ง (Cancer)
- การติดเชื้อ (Infection)
- อุบัติเหตุ (Traumatic
Injury)
- โรคที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบของร่างกาย (Inflammatory Diseases) เช่น การอักเสบของข้อต่อกระดูกสันหลัง (Spondyloarthritis) ฯลฯ
แม้ว่าโรคหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาทจะเป็นโรคที่พบได้บ่อยสุด
ผู้ที่มีอาการปวดร้าวลงขาควรได้รับการตรวจเพื่อคัดกรองแบบเฉพาะเจาะจง
เพื่อนำไปสู่การรักษาที่ถูกต้อง
ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดอาการปวดร้าวลงขา ได้แก่
- อายุ ระหว่างอายุ 20-50 ปี มักจะพบปัญหาเกี่ยวกับโรคหมอนรองกระดูกมากที่สุด
ซึ่งอาจจะเกิดจากกระดูกงอกผิดปกติ
รวมถึงการสึกหรอและความเสื่อมของหมอนรองกระดูกจากการใช้งานและอายุที่มากขึ้น
- ความอ้วน
น้ำหนักตัวที่มากเกินไปจะส่งแรงกระทำต่อกระดูกสันหลัง ทำให้มีโอกาสเกิดอาการปวดร้าวลงขามากขึ้น
- อาชีพ อาชีพที่ต้องยกของหนัก
เช่น พนักงานขับรถ จะพบปัญหาเกี่ยวกับโรคหมอนรองกระดูกมากกว่าอาชีพอื่น
- การนั่งติดต่อกันเป็นเวลานาน
พบว่าคนที่นั่งติดต่อกันเป็นเวลานาน โดยที่ไม่เคลื่อนไหว มีโอกาสเกิดอาการปวดร้าวลงขา มากกว่าคนที่เคลื่อนไหวอยู่ตลอดเวลา
- โรคเบาหวาน
ผู้ป่วยเบาหวานประเภทที่ 2
มีความเสี่ยงที่จะมีเส้นประสาทเสียหายมากกว่าคนปกติ
- อุบัติเหตุ
ผู้ที่เคยเกิดอุบัติเหตุบริเวณหลังส่วนล่าง มีโอกาสเกิดอาการปวดร้าวลงขา มากกว่าคนปกติ
- กล้ามเนื้อแกนกลางลำตัวไม่แข็งแรง
แนวทางการป้องกัน
1. พยายามเปลี่ยนอิริยาบถ
เมื่อนั่งหรือยืนติดต่อกันเป็นเวลานาน
2. ควบคุมน้ำหนักตัว
3. ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
กล้ามเนื้อท้องและกล้ามเนื้อหลังที่แข็งแรง (Core Muscles) จะช่วยป้องกันการเกิดอาการปวดร้าวลงขา
4. พยายามตรวจสอบท่าทาง (Posture)
ของตัวเองอย่างสม่ำเสมอในการทำกิจวัตรในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็น
นั่ง ยืน เดิน หรือ นอน
5. ยกของด้วยท่าทางที่ถูกต้อง
จะช่วยลดโอกาสการเกิดอาการปวดร้าวลงขา
แนวทางการรักษา
1. พบแพทย์
อาการปวดเพียงเล็กน้อย มักจะหายไปเอง
หากมีอาการปวดนานกว่า 1 สัปดาห์
ควรไปพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุของอาการปวด แต่หากมีอาการชาหรืออ่อนแรงฉับพลัน
อุบัติเหตุ หรือ มีปัญหาการควบคุมการปัสสาวะ ควรไปพบแพทย์ทันที ในกรณีที่มีอาการรุนแรง
คุณหมออาจจะพิจารณาการผ่าตัด ส่วนการตรวจวินิจฉัยด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า เช่น X-Ray
หรือ MRI จะทำก็ต่อเมื่อมีอาการปวดรุนแรงและต่อเนื่องนานหลายสัปดาห์
2. ยา เช่น ยาลดปวด ยาแก้อักเสบ
ยารักษาเส้นประสาทอักเสบ สเตียรอยด์ ฯลฯ
3. ประคบอุ่นและประคบเย็น
เพื่อลดอาการปวด
4. การยืดและออกกำลังกายเบาๆ
ทั้งนี้ แนวทางการรักษาจะขึ้นอยู่กับสาเหตุของการเกิดโรค นั้นๆ
แนวทางการรักษาทางกายภาพบำบัด
นักกายภาพบำบัดสามารถลดปวด
โดยเน้นการลดการกดทับของเส้นประสาท
และออกแบบโปรแกรมการออกกำลังกายเพื่อเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ เพิ่มองศาของการเคลื่อนไหว
รวมถึงปรับท่าทางในการใช้ชีวิตประจำวัน (Posture
Correction) เพื่อให้คนไข้สามารถกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้ตามปกติ
Assessment
Ultrasound
Shockwave (Asoke)
Electrical Stimulation
Gun Massage
Joint Mobilization
Manual Traction
Stretching
Hot/Cold Compress
Exercises
Home Program
Posture Correction
Asoke branch
Business hours: Everyday 10.30-20.00 hrs.
B-13 (Next to OfficeMate), B-1 Floor,
Jasmine City Building Asoke, Sukhumvit23 Rd.
https://goo.gl/maps/yc3JW
3-hour free parking
Nonthaburi branch
Business hours: Everyday 9.30-20.00 hrs.
Located on Rattanathibet Rd, Right
next to MRT Bang Rak yai.,exit#2
https://goo.gl/maps/wTdR4
4-5 parking spaces available
